در نخستین روز نمایشگاه صنعت موسیقی چه گذشت؟
نمایشگاه صنعت موسیقی از روز سه‌شنبه پنجم دی با حضور رییس موسسه فرهنگی «اکو» و تعدادی از هنرمندان مطرح موسیقی کشورمان در مرکز همایش‌های برج میلاد تهران افتتاح شد.
مراسم افتتاحیه نمایشگاه صنعت موسیقی روز سه‌شنبه (۵ دی) با حضور سعید سکندرخان (رییس موسسه فرهنگی اکو) و تعدادی از هنرمندان شناخته شده کشورمان در برج میلاد تهران برگزار شد.
جلال زکایی (رییس نخستین نمایشگاه صنعت موسیقی) در ابتدای این مراسم ضمن قدردانی از افرادی که در برگزاری این نمایشگاه مشارکت داشتند، گفت: موسیقی تا امروز در ایران عمدتا در خواننده ها و آثار موسیقی خلاصه می‌شد اما ما از امروز قرار است نشان دهیم که جغرافیای موسیقی در سطوح کلان‌تری گستردگی دارد.
وی با قدردانی از مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و اتحادیه تلفن‌های همراه از برگزاری متفاوت این نمایشگاه طی دوره‌های بعدی خبر داد.
فردین خلعتبری (دبیر هنری نخستین نمایشگاه صنعت موسیقی) هم در این مراسم بیان کرد: مهم‌ترین موضوع نمایشگاه ماجرای صنعت موسیقی است که مشخص شود این هنر از پارامترهای خیلی زیادی تشکیل شده است اما چیزی که مهم است این است که ما بتوانیم اجتماعی را از موزیسین ها داشته باشیم که همدیگر را درک کنند و هوای هم را داشته باشند. هر کدام از این تخصص‌ها برای زنجیره کامل موسیقی است و همین جزییات است که آن را برجسته می کند.
این آهنگساز افزود: ما اکنون در اولین دوره برگزاری نمایشگاه هستیم اما قطعا در سالهای بعد گسترده‌تر خواهد شد و امیدوارم در سالهای آینده بیشتر و جدی‌تر باشیم. گروه ترنج تلاش کرد این اتفاق بیفتد و کلی سختی برای این کار وجود داشت. اگر نقصی هست، باید برطرف کنیم. کشورما علیرغم همه مشکلات در موسیقی، در زمینه تولید ساز و موسیقی کشور عقب افتاده‌ای نیست. صنعت موسیقی در ایران به دلیل نقص کپی رایت اوضاع درستی ندارد. امیدوارم سهم درستی در تولید ناخالص ملی داشته باشیم.
سعد سکندرخان (رئیس موسسه فرهنگی اکو) هم به عنوان آخرین سخنران مراسم کوتاه افتتاحیه نمایشگاه صنعت موسیقی توضیح داد: من اخیرا به عنوان رییس سازمان اکو منصوب شده‌ام و امیدوارم در سالهای مدیریت‌ام بتوانیم فعالیت‌هایی را که در حوزه موسیقی انجام می‌شود بیشتر و بیشتر حمایت کنیم. موسیقی هنر آرامش در جهان است و بی‌شک نقش مهمی در زندگی انسان در دوران کنونی دارد.
پس از این افتتاحیه کوتاه، با بریده‌شدن روبان ورودی سالن C، نمایشگاه صنعت موسیقی رسما افتتاح شد و غرفه داران میزبان شهروندان تهرانی در بخش‌های مختلف بودند.
امیر توسلی، محمدرضا علیمردانی و همایون نصیری از جمله افرادی بودند که پس از افتتاحیه در غرفه های مختلف حاضر شدند.
برگزاری نشست‌های تخصصی حوزه موسیقی بخش دیگری از این نمایشگاه در قالب دو «پنل» بود که در روز نخست، ابتدا پنل «موسیقی و چرخه اقتصادی» با موضوع «اهمیت ساختارهای حقوقی در چرخه افتصادی صنعت موسیقی» پذیرای مردم و اهالی موسیقی بودند.
خالقان آثار موسیقی در قانون جدی گرفته نشده‌اند
افسانه عابدین (وکیل پایه یک دادگستری و فعال حوزه حقوق هنر) به عنوان نخستین سخنران این نشست تخصصی با اشاره به نقش موسیقی در زندگی امروز، گفت: موسیقی در زندگی ما نقش پررنگی دارد. علیرغم همه‌گیری موسیقی در جامعه ایرانی از سالهای دور، قانون ما در این حوزه قدیمی است و هنرمندان ما از حق خودشان بهره‌مند نمی‌شوند.
وی گفت: صنعت موسیقی دربرگیرنده مزیت‌هایی چون توسعه اقتصادی، اشتغال‌زایی، خلق اثر و ضبط و انتشار است اما هرگز خالقان آثار موسیقی در قانون جدی گرفته نشده‌اند و این بحران سالهاست که با همین نقص‌ها پیش رفته‌اند. سالها پیش قانون کپی‌رایت در ایران به تصویب رسید ولی برای حال حاضر نقص‌های زیادی دارد.
محمد سعید صادقی دومین سخنران این نشست هم در توضیحاتی بیان کرد: در سال ۵۲ قانون کپی رایت آثار صوتی به تصویب رسید. درآمدزایی از کپی رایت بسیار مهم است. آهنگسازهایی که کار دلی و قوی انجام می‌دهند از وضعیت معیشتی خوبی برخوردار نیستند و دلیل اصلی آن کپی رایت است. پس «Cmo (حق کپی رایت جمعی)» باید هر چه سریع تر به ایران بیاید. ما در ایران ۸۰ شبکه استانی و ملی داریم و ۴۰ شبکه رادیویی، که در صورت داشتن قانون درست و مشخص، باید منبع درآمد درستی برای موزیسین ها باشند ولی متاسفانه سوخت شده‌اند و کسی که آمده صدا را تولید کرده حقی نسبت به کپی‌رایت ندارد و صرفا برای آهنگساز و تولیدکننده اثر است.
اصالت و تشخیص اصالت، چالش اصلی ماست
دومین پنل روز نخست نمایشگاه با موضوع «صنعت موسیقی و قانون» با سخنرانی حامد سهرابی (مدیرکل دفتر حقوق و مالکیت فکری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) برگزار شد.
مدیرکل دفتر حقوق و مالکیت فکری وزارت ارشاد توضیح داد: اصالت و تشخیص اصالت، چالش اصلی ماست. هنرمندان موسیقی چندان تمایلی به ثبت آثار ندارند. ما تا پایان سال ۱۴۰۰ هفده هزار اثر منتشر کردیم و سهم موسیقی بسیار اندک است و متاسفانه رتبه آخر را صنعت موسیقی در بخش هنری دارد.
وی با اشاره به نبود یک چارچوب مشخص در حوزه قراردادهای موسیقی، گفت:سیستم مشخصی برای قرادادهای حوزه موسیقی تعبیه نشده است. ما صرفا می‌توانیم نقش هدایت‌کننده داشته باشیم. در این حوزه صنوف نقش خودشان را درست اجرا نکرده‌اند. تنها کاری که من توانستم آنرا جا بیندازم این بود که وزارتخانه را از روابط حقوقی بین اشخاص خصوصی دور کنیم. ما می‌دانیم در قراردادهای ترکمنچای که بین خواننده‌ها وبعضی از شرکت‌های نشر بسته می‌شود اصل تعادل و انصاف رعایت نمی‌شود.
وی افزود: مشکل بعدی تشخیص امکان نقض حق است؛ چون بخش‌های مختلف در آثار هنری نقش دارند. مرجع قضایی به تعداد لازم برای حوزه مالکیت فکری و هنری نداریم و پدیدآورندگان آثار هم اطلاعات درستی از بخش مالکیتی ندارند؛ البته که عمده نقص مالکیت فکری در فضای مجازی است. همه این موارد دلایلی ست که شورای مالکیت فکری را در وزارت ارشاد تشکیل دادیم. دو قاضی و سه استاد دانشگاه و استاد موسیقی را در شورای مالکیت فکری دعوت کرده‌ایم و قوانین را اصلاح می‌کنیم. همه تلاش ما اصلاح قانونی است که در سال ۵۲ تصویب شده است و هیچ به روز رسانی‌ای تا به حال درباره آن صورت نگرفته است.
تصویب لایحه مالکیت فکری و الزامات قانونی
کاوه راد (حقوق‌دان) هم در ادامه برگزاری این بخش توضیح داد: در قانون ایران ۲ روش «کیفری» و «حقوقی» برای پیگیری موضوع مالکیت هنری وجود دارد اما نکته اصلی ضعف نظری کارشناسان در حوزه قضایی و در بخش مالکیت فکری است. مسئله مهمی که کارشناس باید تشخیص بدهد این است که آیا نقض اتفاق افتاده یا خیر؟
وی افزود: به دلیل این که کارشناسان تسلط کافی در موضوع ندارند، می‌توانم مدعی شوم که با یک فاجعه در دادگاه‌ها رو به رو می‌شویم. مثلا در دادگاه‌های مالکیت، این روزها پادکست‌ها بیشترین پرونده‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. جزییات پیچیده و زیادی قابل طرح است اما تنها راهی که توانایی حل این مشکلات را دارد، تصویب لایحه مالکیت فکری است. تا زمانی که بر اساس قانون سال ۱۳۵۲ پیش برویم، هیچ قدمی در تامین منافع هنرمندان برداشته نخواهد شد. من هیچ اراده‌ای را نمیبینم که نظام قوانین ما تغییر کند. امیدوار به تغییر شرایط نیستم.
سوره صادقی نیز به عنوان آخرین سخنران در این نشست تخصصی گفت: احساس من این هست که هنرمندان ایران مقابله با تاراج را انجام نمیدهند. اگر هدف ما از موسیقی سرگرمی ساز به سمت صنعتی شدن موسیقی است و داشتن سهمی از اقتصاد، این موضوع بدون اینترنت آزاد ممکن نیست. زیست‌بوم دیجیتال و طرفداران را اینترنت تعیین می‌ت کند. باید امکان دسترسی قانونی افراد به آثار را درست کنیم و قوانین را بروز کنیم و ضمانت اجرا داشته باشیم.